Aziatische Hoornaar rukt op naar Rotterdam

Rotterdam – De Rotterdamse Bijenvereniging Ambrosiusgilde een verontrustende trend: koninginnen van de Aziatische Hoornaar zijn gespot in de buurt van Rotterdam, wat betekent dat de Aziatische Hoornaar erin is geslaagd om op te rukken boven de rivieren vanuit het Zuiden. Deze exoot vormt een bedreiging voor wilde bijen, insecten en ook de honingbij, in de metropool regio Rotterdam. Dit nadat leden door een te warme winter al meer dan de helft van hun volken zijn verloren in Zuid-Holland. Tijd om in actie te komen!

De Aziatische hoornaar komt uit Zuidoost- en Oost-Azië en vestigt zich nu voornamelijk buiten zijn oorspronkelijke leefgebied. In 2004 kwam de hoornaar Europa binnen via een plantenkweker in Frankrijk. Zeeland had in 2017 de eerste melding voor Nederland. Sindsdien stijgt zo goed als elk jaar het aantal waarnemingen. In 2022 waren er zo’n 140 geverifieerde meldingen, veel op het platform waarneming.nl. Het Kenniscentrum Insecten en andere ongewervelden (EIS) verwacht ook een enorme toename komende maanden

bedreigde bijen
“We waren er al een poosje bang voor. En nu komt ons ergste vermoeden uit, helaas.”, zegt Judith Kraak, secretaris van het Ambrosiusgilde. “We weten dat er vorig jaar al zo’n 140 meldingen zijn gedaan in het Zuiden van Nederland: Limburg, Noord-Brabant en Zeeland. En dat de nesten van Aziatische hoornaars lastig zijn te bestrijden. Elk najaar brengt een nest wel 100 nieuwe koninginnen voort, die uitvliegen om elk opzoek te gaan naar een nieuwe locatie voor een eigen volk. Dat we er hier al een aantal hebben gespot (4x) laat zien hoe snel deze exoot in onze natuur oprukt. Het is de zoveelste klap voor de biodiversiteit in onze regio, en voor onze imkers. We moeten dus ook hier aan de bak om deze exoot zoveel mogelijk te weren.” Het is belangrijk dat iedereen snapt waarom bestrijden van deze exoot belangrijk is: “Onze volken hebben het al moeilijk door klimaatverandering, verstening, domestisch en agrarisch gebruik van pesticiden en de varroamijt, een andere invasieve exoot. De honingbijen zijn de graadmeter voor hoe het met wilde insecten gaat. En dat is al zorgelijk. De Aziatische hoornaar is een hele agressieve jager die de overlevingskansen van onze volken en wilde soorten nog moeilijker maakt. Omdat het een exoot is herkennen onze bijen ze niet als vijand en kunnen ze in een paar uur tijd een hele kast honingbijen slachten. Dat zijn 10.000 tot 60.000 bijen. Je kunt je dus wel voorstellen wat ze in onze wilde insecten populaties kunnen aanrichten. Het is dus heel erg belangrijk dat we verspreiding van de Aziatische hoornaar de kop indrukken. Het vraagt om oplettende burgers en mede imkers die weten wat je zelf kunt doen. Onze regio weet gelukkig van aanpakken, dus ik heb er alle vertrouwen in.”

Obsidentify
Judith Kraak is zelf ook hobby-imker en initiatiefnemer van insect-vriendelijke initiatieven in de deelgemeente Capelle a/d Ijssel en weet als geen ander hoe ze de schouders eronder moet zetten: “Iedereen met een mobiele telefoon en de app kan de Aziatische hoornaar onderscheiden van de Europese hoornaar. Deze laatste soort is beschermd en moeten we uiteraard gewoon met rust laten. Net als wespen, zweefvliegen en andere in groepen of solitair levende insecten. Zij zijn van essentieel belang voor een gezond en gebalanceerd ecosysteem en zorgen als bestuivers voor 80% van ons voedsel. Met de app Obsidentify weet je met welke soort je te maken hebt en professionele bestrijders gebruiken deze meldingen om actie te ondernemen. Het is belangrijk dat je locatievoorzieningen van de app aanzet zodat gezien kan worden waar je de hoornaar hebt gespot. Aziatische hoornaars zijn voor de kenner gemakkelijk te onderscheiden door de gele poten, het zwarte borststuk en de oranje strepen op het onderlichaam en omdat ze een stuk groter zijn dan wespen.” Kraak vervolgt: “Op dit moment zijn de koninginnen zogeheten ‘primaire’ nesten aan het maken, ook wel voorjaarsnesten genoemd. Dat zijn vaak laaghangende nesten die je bijvoorbeeld kunt vinden onder tuintafels, overdekte verandas, nestkastjes of aan schuren. Ze hebben vaak de vorm en kleur van een licht grijze ronde bal. Rond half juni verplaatst een koningin haar volk naar een hogere lastiger te bereiken plek, zoals een topje van een boom of mast. Deze zomernesten kunnen zo groot worden als een kleine skippybal. Als je zeker weet dat je een koningin hebt gezien dan mag je deze tot eind mei gewoon doodslaan. Zo voorkom je uitbreiding en verplaatsing van het nest. Is het een werkster, die nu nog kleiner is dan de koningin, dan kun je die laten gaan, zodat de locatie van het nest makkelijker kan worden gevonden. Meld het wel! Zodra een zomernest zich heeft gevormd dan zijn de werksters even groot gegroeid als de koningin. Als je ze kunt fotograferen met de Obsidentify app is het eigenlijk al genoeg, deze vastgelegde waarnemingen worden gebruikt om nesten op te sporen.”

Het Ambrosiusgilde roept op om alert te zijn maar zeker niet in paniek te raken als je een Aziatische hoornaar hebt geïdentificeerd. De soort heeft het niet op de mens gemunt. Er zijn het afgelopen jaar de nodige proeven geweest om te kijken hoe snel zo’n nest kan worden opgespoord. Onze vereniging heeft direct toegang tot die kennis en roept haar leden en burgers op om meldingen met de mobiele Obsidentify app of via het webadres https://waarneming.nl/go/vespa-velutina/ vast te leggen (de app en het platform horen bij elkaar) en alleen professionele bestrijders in te schakelen. Bij twijfel over wat je moet doen kun je via de Facebook-pagina ‘Opsporing Aziatische hoornaar Nederland’ (https://www.facebook.com/groups/275776554449992/) contact opnemen met experts. Zij kunnen hier direct reageren en met hun expertise gemakkelijker een nest op een veilige manier opsporen. Ga dus niet zelf de held uithangen, want deze hoornaars kunnen erg venijnig steken en zijn agressief als je hun nest verstoort. “Dit is hét moment om de oprukkende Aziatische hoornaar te stoppen. Hou dus goed in de gaten wat er jouw tuin in vliegt! En weet wat je moet doen. Zorg in elk geval dat je de rust en de tijd neemt om de soort goed te identificeren met de app. En dat kan prima als je de Aziatische hoornaar niet opjaagt en rustig fotografeert. Er worden helaas ook beschermde en inheemse soorten verdelgt en dat willen we natuurlijk niet.” Meer info: Ga naar waarnemingen.nl of de facebook pagina ‘Opsporing Aziatische hoornaar Nederland’of neem contact op met Judith Kraak via secretaris@ambrosiusgilde.nl.