Nieuwjaarsspeech burgemeester: “Samen bouwen aan Lansingerland”

Geachte dames en heren,

Goedenavond en van harte welkom in úw huis van de gemeente. Een bijzonder woord van welkom aan de vertegenwoordigers van onze brandweer en politie. U bent dag en nacht paraat als het er echt om gaat. Bedankt voor uw inzet in het afgelopen jaar! Nieuwe inwoners die we hebben mogen verwelkomen, verenigingen, onderwijs, ondernemers en natuurlijk onze gedecoreerden: fijn dat u bij ons bent. Fijn dat u - met ons - Lansingerland maakt. En ik wil zéker noemen de mensen die ik in 2019 namens Zijne Majesteit onze Koning het Nederlanderschap mocht verlenen. En een warm welkom ook aan de collega-bestuurders.

Vrijwilligers
Tot mijn grote vreugde zie ik ook een heleboel vrijwilligers. Bedankt voor uw belangeloze inzet voor mensen in onze gemeente. Ik kan niet stevig genoeg benadrukken hoe groot mijn waardering is voor alles wat u met hart en ziel voor de samenleving doet, en wat dat betekent voor een gemeente als de onze. Ik spreek mijn diepe wens uit dat Lansingerland dit kan vasthouden. We zullen uw inzet in het verenigingsleven, bij mantelzorg, grootschalige ontwikkelingen en veiligheidsonderwerpen hard nodig blijven hebben. Vooruitkijkend naar volgend jaar zie ik ook de viering van 75 jaar bevrijding. Een feest dat leunt en steunt op de vrijwillige inzet van de oranje comités, inwoners en ondernemers. De inzet van vrijwilligers, ook dáár, is grote klasse. Laat mij zeggen dat ik alle mensen bedank die hun tijd en energie aan Lansingerland geven. Belangeloos. En daarmee iets doen voor ons allemaal. Fijn dat we op u mogen rekenen.

Terugblik
Dames en heren, de woorden dit ik tot u wil richten, gaan over de toekomst. Maar ik wil ook kort stilstaan bij wat 2019 heeft gebracht. En dat is opnieuw, zoals ieder jaar, veel. Gebeurtenissen van groot tot klein, van opvallend tot in de luwte. Maar altijd met impact op onze inwoners. Want wat er zich in de samenleving ook afspeelt, gebeurtenissen grijpen altijd in op mensenlevens.
Zo was er de verwoestende brand bij Rataplan waarbij mensen hun huis verloren. En er waren mensen die een deel van hun bedrijf letterlijk in rook zagen opgaan. Ook de brand in een schuur aan de Merenweg bracht grote fysieke en emotionele schade met zich mee. Evenals die in een loods en naastgelegen bedrijf aan de Hoekeindseweg. Het zijn ingrijpende gebeurtenissen die impact hebben op hén die het overkomt, op óns als gemeente en die ook mij als burgervader raken. Ook, of misschien juíst op die momenten wil je er als burgemeester voor mensen zijn.
Er hebben zich ook blije gebeurtenissen voorgedaan die ons leven vergemakkelijken en veraangenamen. Zoals de ingebruikname van het Station Lansingerland-Zoetermeer of het Urban Sportspark in het Annie M.G. Schmidtpark. En ik weet dat ik de realiteit met deze korte opsomming ernstig te kort doe.

21e eeuw
Kijk ik vooruit, naar 2020 en verder, dan zie ik kansrijke ontwikkelingen op ons afkomen, die onze volle aandacht vragen. En dan heb ik het over wonen en leven in het Lansingerland van de 21ste eeuw. Met nadruk noem ik de 21ste eeuw. En niet 2020 alleen. Want dit gaat over onze kijk op Lansingerland als groeigemeente. Want dat zijn we, een gemeente die de komende jaren, weliswaar niet op stel en sprong, maar toch met duizenden inwoners blijft groeien. Aangemoedigd door het Rijk. En met volle steun van de Metropoolregio en de provincie, gezien de landelijke én regionale woningbouwopgave.

Dat vraagt niet alleen van bestuurders om in goede afstemming met inwoners en ondernemers na te denken over de vraag wat voor gemeente je nu wilt zijn. Je schetst ook een beeld van hoe Lansingerland zich qua bevolkingsopbouw ontwikkelt. Dus: hoe de samenstelling van onze bevolking er nu uitziet, maar ook straks, over bijvoorbeeld dertig jaar. En wat die veranderingen betekenen voor het hebben van een aantrekkelijk leefklimaat voor iedereen. Van jong tot oud. Op het gebied van wonen, onderwijs, cultuur, werkgelegenheid, zorg, horeca, winkels, vervoersmogelijkheden, openbare ruimte en nog veel meer. Want hoe we als Lansingerland aan onze groeiopgave werken, heeft zéker ook effect op de kwaliteit van het leven van u, als inwoner van deze gemeente.

Duurzame ontwikkeling
Daarom pleit ik voor een duurzame ontwikkeling. Daarmee bedoel ik dat we goed moeten nadenken over wat Lansingerland in de komende decennia nodig heeft. Dat we beséffen, dat wat we nu bedenken, vanuit de huidige context, ook goed moet passen in de samenleving van straks. Dat we vooruitlopen op veranderingen en dat we die meewegen in onze groeiplannen. Dat u zich hierin herkent. Zodat u kunt zeggen: dit gaat over mij. Er is letterlijk en figuurlijk een plek voor mij in Lansingerland die bij mij past en die maakt, dat ik me hier thuis voel, en die bijdraagt aan mijn zelfstandigheid en eigenwaarde.

Het aantal inwoners in Lansingerland groeit dus in aantal, maar ook de samenstelling van onze bevolking verandert. Bijvoorbeeld hoe onze gemeente qua leeftijd is opgebouwd… Die twee bewegingen, meer inwoners en een veranderende samenstelling, zijn ons kompas voor wonen en leven in het Lansingerland van de 21ste eeuw. Dat richtsnoer helpt ons. En tegelijkertijd is het onze grootste uitdaging om daarop een weloverwogen antwoord te geven dat bij huidige en toekomstige generaties aansluit.

Scharnierpunt
Kijkend naar het Lansingerland van nu zie ik dit: geografisch zijn we een belangrijke schakel in de regio. We zijn een soort scharnierpunt tussen steden en het buitengebied. We zijn de Metropoolregio, maar wél met een dorps karakter. We doen zaken op wereldschaal, we zijn immers een mondiale speler op het gebied van innovatieve glastuinbouw. En we liggen pal naast Rotterdam, maar we hebben wél groen en ruimte. En we hebben ook alle bijbehorende voorzieningen. Maar komen er meer mensen bij, en verandert de samenstelling van onze gemeente, dan is de uitdaging om de puzzel die nu past, ook passend te houden.
Hiervan zijn we ons - raadsleden, wethouders en ambtenaren - bewust, hierop bereiden we ons voor. Anders gezegd: er is momentum. En we begrijpen dat we juist nú de uitgelezen mogelijkheid hebben om van Lansingerland de meest geslaagde groeigemeente van heel Nederland te maken. Een gemeente die alle voordelen van de Metropoolregio geniet, met de charme van luwte, ruimte en groen. Het momentum is dus een kans.

Aantekkelijk
Hier wonen heeft veel voordelen. Lansingerland is aantrekkelijk. Ik hoor dat van nieuwkomers en van mensen die hier al decennia wonen en leven. Dat heeft niet alleen met het groene, open karakter te maken, met sport en cultuur dichtbij huis, maar ook met de bereikbaarheid van Lansingerland. We zijn op alle manieren toegankelijk. Met het OV, de auto, de fiets. Denk aan de Randstad Rail, de geplande A16, treinstation Lansingerland/Zoetermeer, de ZoRo-bus en ideeën voor de vertramming daarvan, de uitstekende fietspaden, ook regionaal. Al die faciliteiten zijn cruciaal voor je woonplaatskeuze. Ze maken dat je hier kunt wonen, terwijl je in Rotterdam of Den Haag werkt. Die aantrekkelijkheid willen we vasthouden. Ook als we gaan bijbouwen. Ook als onze bevolking vergrijst. Want dat gaat gebeuren. Ook hier doet vergrijzing haar intrede. Lansingerland is nu een relatief jonge gemeente. Maar er komt een ommekeer aan. (Dit overigens naast het gegeven dat er ook weer een heleboel jongeren zullen bijkomen of instromen.) En wat is oud, vraagt u zich misschien af? Dat is betrekkelijk. Want de oudere van vroeger is niet dezelfde als de oudere van nu. Ik heb het over mensen die met pensioen gaan of mensen wier kinderen de deur uit zijn, de empty-nesters. Door hun veranderde situatie overwegen die Lansingerlanders misschien wel om naar een ander, passender huis door te stromen. En dan laten ze een koop- of huurhuis achter. Dat juichen we toe. Sterker nog, dat stimuleren en ondersteunen we. Met onze partner 3B Wonen maken we bijvoorbeeld mogelijk dat mensen met een even hoge huurprijs kunnen doorstromen naar een appartement of benedenwoning. Of we helpen mensen die willen doorstromen om een eigen huis te kunnen bouwen, vanuit collectief particulier opdrachtgeverschap. Bijvoorbeeld om in een groep te kunnen wonen. Dicht bij elkaar, niet op elkaars lip. Wel de lusten, niet de lasten.

Levensloop
We denken ook aan levensloopbestendige huizen. Huizen die zich aan jouw leven aanpassen. Het ene moment leeft een heel gezin erin. Het volgende moment is het huis geschikt om oudere kinderen in te laten wonen.
Maar ook andersom: dat hetzelfde huis geschikt is om ouders bij hun kinderen in te laten wonen. Omdat dat gemakkelijker is voor mantelzorg. Het principe lijkt op hoe het vroeger ging. Toen kinderen voor hun huwelijk nog inwoonden, bij een hospita. Of ouders bij hun kinderen woonden. We behielpen ons in die tijd, stopten oma in een kamertje weg. Of schoven een bed bij. Het principe lijkt dus op toen, maar de aard en invulling zijn toch echt wel anders. Want in deze tijd hechten we aan zelfstandigheid, privacy en ruimte voor onszelf. Dus samen wonen op één terrein, of samen wonen in één huis, maar dan wél met voor iedereen de gemakken van een eigen huis.
We hebben ook woningen nodig die bij verschillende portemonnees passen. Een gemiddelde woning in Lansingerland kost nu zo’n 4,5 ton. Dat is relatief duur. Mensen hebben er dus geld voor over om hier te wonen. Dat zegt iets over de kwaliteit van wonen hier. Maar dat mag niet betekenen dat onze gemeente ontoegankelijk wordt. Want we willen ook dat jongeren hier op zichzelf kunnen wonen, bijvoorbeeld als ze het huis uit gaan en in hun eigen gemeente willen blijven wonen. Of omdat ze terugkomen na hun studie. En we willen ook betaalbare huizen voor de lage en de middeninkomens.

Bouwopgave
We hebben – ik zou haast zeggen: dus - een enorme bouwopgave, naast alles wat er al gereed is gekomen of in de steigers staat. Het gaat om een opgave die in alle kernen zijn beslag krijgt. In Bleiswijk, in Bergschenhoek in de vorm van Wilderszijde en Parkzoom, en in Berkel en Rodenrijs met het project Westpolder/Bolwerk.
Die opgave houdt niet bij de gemeentegrenzen op. Want, óók als het om wonen gaat, is Lansingerland onlosmakelijk met de zuidelijke Randstad verbonden, een gebied met daarin Haaglanden en Rotterdam, die óók moeten bijbouwen. Tel je al die huizen in de regio bij elkaar op, dan hebben we het over 230.000 extra woningen tot 2040, waarvan er ruim 100.000 tegen 2025 moeten staan. Lansingerland zit midden in die opgave, néé, is médeverantwoordelijk voor die opgave, voor haar eigen deel daarbinnen.
We hebben al heel veel gebouwd en we gaan nog heel veel duurzaam bijbouwen. En er is urgentie. Desalniettemin blijft de woningbouwbehoefte vele malen groter dan de vraag. En hebben we óók nog te maken met PFAS-normen en stikstofreductie. Óók dit is de werkelijkheid waarmee we zullen moeten dealen.

Regie
Dit alles zegt ons het volgende: dat we moeten doen wat nodig is, maar dat we ook regie moeten houden. Op onze identiteit, op de wijze waarop Lansingerland zich verder ontwikkelt, op de bereikbaarheid van onze gemeente, op de kwaliteit van onze woningen, op de dichtheid ervan. Op de balans tussen groen en bebouwing. Op het voldoende laten mee-ontwikkelen van het voorzieningenniveau op het gebied van sport, cultuur, winkels.
En áls we bouwen, dat openbaar vervoer dichtbij is. Bij al dat ontwikkelen, hoort ook regelgeving die daarop is afgestemd. Als overheid moeten we niet alles willen voorschrijven. Want daarmee kun je ontwikkelingen vastzetten en ben je minder flexibel. Dat kan niet de bedoeling zijn.
De overheid moet als één organisatie spreken, geen hinderpaal zijn, maar een overheid zijn die dingen mogelijk maakt.
De Omgevingsvisie gaat ons daarbij helpen.

Samen
We hebben veel te doen, als overheid, maar vooral met elkaar, inwoners, gemeente, partners samen. Want dit kunnen we niet alleen. Ik prees de inzet van de vele vrijwilligers al. Maar dit gaat verder. Dit gaat over ons allemaal. Bouwen aan het Lansingerlands van de 21ste eeuw moeten we vooral niet alleen willen doen.
Samendoen, samenwerken, samen denken is de enige manier om deze prachtige kans te verzilveren en te bouwen aan het Lansingerland van de 21ste eeuw.
Ik ben ervan overtuigd dat dit ons gaat lukken. Alle inzet is er, en ook de energie, het nieuwe jaar is begonnen!

Dank u wel voor uw aandacht. En namens het hele gemeentebestuur een gelukkig en gezond 2020 toegewenst.