Schuldhulpverlening moet versneld worden

BERGSCHENHOEK – Na twee jaar lang rondvragen en informeren naar het Uitvoeringsplan Schuldhulpverlening en verschillende toezeggingen, lag er plotsklaps net voor het zomerreces een collegebesluit. Erik Kampinga (VVD), Paul Lieverse (CU) Marjolein Gielis (L3B) en Nelleke Bouman (CDA) waren verbaasd. Natuurlijk is het formeel een collegebevoegdheid, maar gezien de hele voorgeschiedenis, hadden de commissieleden dit niet zien aankomen. 

Door Amel Bali

Een bespreekpunt in de commissie samenleving leek daarom een goed punt. Verschillende raadsleden spraken hun ongenoegen uit over de voortgang, het kan allemaal volgens hen sneller, want een dag langer is al een dag te veel voor mensen met schulden. Wethouder Leon Hoek betreurt het feit dat hij de toezegging van voormalige wethouder Van Tatenhove om de commissie te betrekken bij het uitvoeringsplan, “te smal heeft geïnterpreteerd”. Ook geeft de wethouder aan er alles aan te zullen doen om het proces te versnellen en benadrukt het feit dat de gemeente niet stil zit. Mensen met schulden worden momenteel al geholpen. “Er valt niemand tussen wal en schip”, zegt de wethouder.

Verbazing
Vanuit de Commissie is herhaaldelijk het grote belang van het Uitvoeringsplan Schuldhulpverlening benadrukt en daarbij is de wens geuit als commissie hierin een say te hebben. De wijze van afdoening van Toezegging strookt volgens Kampinga niet met de wens. De Toezegging luidt namelijk: `Het uitvoeringsplan schuldhulpverlening wordt op initiatief van de wethouder ter bespreking aangeboden aan de commissie samenleving. De wethouder stuurt het uitvoeringsplan met een begeleidende brief of raadsvoorstel aan de commissie. Daarin duidt de wethouder de punten waarover zij graag met de commissie van gedachten wisselt. De wijze van afdoening vermeldt dat het uitvoeringsplan ‘ter informatie’ aan de raad wordt gestuurd en dat alleen ‘een toelichting’ wordt gegeven op een beeldvormende avond. Er wordt zonder enige toelichting aan de optie ‘raadsvoorstel’ voorbij gegaan.

Aandachtspunten
Los van de gang van zaken waren er een aantal punten om nog even onder de loep te nemen. Dit betreft: de voortgang, de rol van de ketenregisseur, saneringskredieten en de laagdrempeligheid tot schuldhulpverlening. Het beleidsplan: ‘De schaamte voorbij’, dateert van februari 2021. De commissie heeft een controlerende taak waar het gaat om de voortgang van het aanpakken van de problematiek. In het beleidsplan werd de ketenregisseur geïntroduceerd. De rol van deze vitale nieuwe functionaris, maar ook de rolverdeling tussen deze functionaris en de organisaties als Plangroep, SchuldHulpMaatje en Humanitas zou in het uitvoeringsplan worden vastgelegd. De commissie heeft een taak in het controleren van de wijze waarop de hoofdtaak wordt uitgevoerd, dus het monitoren van de voortgang en resultaten van schuldhulpverleningstrajecten. Het is belangrijk dat hier duidelijkheid is, zeker ook omdat er nu wordt gedacht aan het aanstellen van de tweede functionaris. In het beleidsplan werden reeds saneringskredieten als instrument genoemd. In het uitvoeringsplan worden de voordelen hiervan benoemd, maar toch gaat het nog slechts om het starten van onderzoek hiermee. De voortgang hiervan verdient bespreking in de commissie vooral ook omdat het merendeel van de gemeenten in Nederland hiertoe al lang zijn overgegaan en dat de Kredietbank hierbij het meeste werk uit handen neemt. Een ander punt dat benadrukt wordt, is de laagdrempelige toegang tot schuldhulp door bijvoorbeeld het instellen van de mogelijkheid van contact in de wijken of bibliotheek in plaats van in het gemeentehuis. Dit wordt onderzocht, terwijl partnerorganisaties aangeven dat dit voor het actief bereiken van inwoners met problematische schulden, prioriteit heeft. Aanvullend daarop heeft de fractie van de VVD nog drie aandachtspunten, namelijk: de kwijtschelding van problematische schulden bij jongeren. De VVD vindt dit niet fair ten opzichte van de jongeren die wél met pijn en moeite hun schuld aflossen. Het tweede punt is de monitoring van de effectiviteit. “Het plan moet effectief en kosten efficiënt zijn en op een dusdanige manier worden uitgewerkt dat het ook daadwerkelijk helpt”, vindt Kampinga. Ten slotte de vroeg signalering. Zijn de wettelijke mogelijkheden voldoende of zou je ook de SVHW moeten toevoegen? In tegenstelling tot de VVD is de fractie van Groen Links juist voor het overnemen van schulden van jongeren. “Het is diep onrechtvaardig als je diep in de schulden aan je eerste baan moet beginnen of door stress niet kan functioneren in je studie”, zegt Selgei Gabin (GL). Het overnemen van schulden van jongeren is een onderdeel van het coalitie akkoord. De wethouder geeft aan hier op een later stadium op terug te komen. Lieverse en Bouman vinden het teleurstellend om nu pas een uitvoeringsplan te ontvangen, aangezien het beleidsplan van februari 2021 dateert. Volgens Lieverse heet het een uitvoeringsplan terwijl het eigenlijk een onderzoeksplan is. De Christen Unie staat achter de beschreven ambities de fractie kan zich echter niet vinden in de vele beschreven onderzoeken naar de curatieve instrumenten. De ChristenUnie heeft wat betreft dit uitvoeringsplan een dringende wens: namelijk het starten met de saneringskredieten en met de kredietbank in zee gaan samen met het waarborgfonds. “Niet onderzoeken, maar doen, NU”, luidt de oproep van Lieverse. Ook Marjolijn Gielis (LB3B) kan zich hierin vinden. Wethouder Hoek geeft aan dat hij er alles aan wil doen om het proces te versnellen, maar niet over ‘dun ijs’ wil gaan. Nelleke Bouman (CDA) denkt dat het wellicht handig is om te kijken wat andere gemeenten, die inmiddels verder zijn, doen op dit vlak.

Traag proces
Hamid Azzouzi (PvdA) vindt dat het proces traag verloopt. Nu het plan er ligt schiet het niet op. Het (deels) opnemen van schulden, oftewel de saneringskredieten worden nog onderzocht terwijl kwetsbare mensen de druk van de schulden blijven ervaren. “We hoeven het wiel niet opnieuw uit te vinden, er zijn veel gemeenten die al bezig zijn met saneringskredieten”, zegt Azzouzi. Dit uitvoeringsplan geeft volgens hem ook geen antwoord op de vraag die in het rapport van de rekenkamer stond. Het advies van de PvdA is dan ook saneringskredieten en laagdrempeligheid zo snel mogelijk invoeren en bewerkstelligen. Verder heeft Azzouzi nog een opmerking over de fasering binnen het uitvoeringsplan. Volgens hem is bewustwording nog belangrijker dan vroeg signalering en dient deze derde fase in het plan naar voren te worden gehaald en wel naar de eerste plaats. Volgens de wethouder speelt bewustwording in het hele traject een rol alleen wordt het uitgelicht in periode drie. De wethouder geeft ook aan dat er een besluit is genomen om te starten met saneringskredieten. “Dit is maatwerk en vergt uitvoeringskeuzes. Elke gemeente is anders en niet met elkaar te vergelijken. De omvang van de doelgroep is redelijk in beeld, maar lang niet helemaal. Ook zullen er kosten worden gemaakt door het inzetten van de saneringskredieten. Dit moet uitgezocht worden, randvoorwaarden hiervoor moeten worden vastgesteld. Wethouder Hoek erkent de zorgen van de commissieleden over het lange traject, maar geeft ook aan dat de gemeente in de tussentijd niet heeft stil gezeten. “Alle mensen die nu met schulden worden geconfronteerd, worden geholpen. Er is niemand die tussen wal en schip raakt.” De wethouder vindt het vervelend dat de gemeente Lansingerland achterloopt en nog niet is aangesloten bij een kredietbank en gaat proberen om dit zo snel mogelijk van de grond te krijgen. Aan het eind van het debat gaven fracties aan om tijdens de raadsvergadering van eind september een motie in te dienen waarin onder meer aan het college wordt gevraagd om de inschakeling van de kredietbank ten behoeve van het verstrekken van saneringskredieten vóór 1 januari 2024 te regelen. Ook de planning van de verdere voortgang en evaluatie wordt als een belangrijk punt gezien.

“Niet onderzoeken, maar doen, NU”

De verschillende
fracties