Heeft biobased bouwen de toekomst in Lansingerland?

Er valt nog veel winst te behalen op het gebied van het verminderen van CO2-uitstoot. De gebouwde omgeving is verantwoordelijk voor 39% van de CO2-uitstoot van Nederland en met de huidige koers schiet zowel Nederland als de bouwsector binnen 5 jaar door het 1,5 graad CO2-budget. Onlangs gaf klimaatburgemeester Norbert Schotte een presentatie aan de gemeenteraad over biobased bouwen. 

De fracties van Groen Links en het CDA deden afgelopen week een oproep aan de raad en het college om te onderzoeken wat de mogelijkheden van biobased bouwen voor Lansingerland kunnen betekenen. “Wij kunnen in een landbouwgemeente als Lansingerland hierin het voortouw nemen”, zegt Marko Ruijtenberg (GL).

Transitie
In het verleden lag de focus bij het bouwen vooral op het duurzaam bouwen en daarmee samenhangend het terugbrengen van het energieverbruik door bijvoorbeeld betere isolatie en zuinige installaties. Inmiddels is wel gebleken dat het gebruik van bouwmaterialen minstens zo belangrijk is. Biobased bouwen krijgt steeds meer de aandacht. De productie van bouwmaterialen is verantwoordelijk voor zo’n 11 procent van de mondiale uitstoot van CO2. Het dagelijks energieverbruik van de gebouwde omgeving neemt nog eens 28% voor zijn rekening. Daarbij komt dat de meeste conventionele bouwmaterialen van fossiele of minerale oorsprong zijn. Die raken dus ooit op. Ook wordt er voor de productie van bouwmaterialen veel water en energie verbruikt en komt er veel CO2 vrij. De bouw is in transitie, waardoor we enerzijds het gebruik van CO2-intensieve materialen moeten afschalen en anderzijds het gebruik van biobased bouwmaterialen moeten stimuleren. Het grote voordeel van het gebruik van natuurlijke bouwmaterialen is dat zij CO2 opslaan. Het gebruik van hout als constructiemateriaal is zelfs permanente CO2-opslag. Lansingerland staat voor een grote woningbouwopgave. Terwijl er duizenden huizen gebouwd of aangepast moeten worden. “De toekomst van het bouwen moet uiteindelijk gebaseerd zijn op circulair bouwen. Biobased bouwen is hier uitermate geschikt voor”, zegt Michel Krieger (CDA). Momenteel is er een schaarste aan grondstoffen en is er een noodzaak om de uitstoot van CO2 en stikstof te reduceren. Biobased bouwen, waaronder houtbouw kan een vooruitgang bieden. “Als Nederland door zou gaan met een carbon budget en Wilderszijde wordt gebouwd, wat natuurlijk ook gaat gebeuren dan zit het carbon budget er al doorheen”, zegt Marko Ruijtenberg (Groen Links).

Voordelen biobased bouwen
Bij biobased bouwen wordt gebruik gemaakt van natuurlijk gegroeide materialen, zoals hout, en in Nederland geteelde vezelgewassen zoals hennep, vlas en stro. Tegelijk kan er ook worden gedacht aan reststromen uit de tuinbouw, zoals paprikastengels. Houtbouw heeft iets nostalgisch, maar het is juist ook toekomstbestendig. Biobased bouwen kan een positieve uitwerking hebben op zowel het landschap, klimaat als de gezondheid én de economie. Volgens de fracties van het CDA en Groen Links, die dit onderwerp op de agenda hebben gezet, is het een oplossing in de woningbouwopgave. Bouwen met hout en andere natuurlijke materialen biedt veel mogelijkheden voor prefabricage. In de fabriek worden complete gevel-, vloer- en dakelementen geproduceerd die in een paar dagen op de bouwplaats in elkaar worden gezet. Dat verkort de bouwtijd én vermindert de overlast en uitstoot op en onderweg naar het bouwterrein. Misschien wordt er gauw gedacht aan simpele blokhutten, maar dat hoeft niet. In Noorwegen staat dankzij ‘Cross Laminated Timber’ (kruislings verlijmd hout) een 85 meter hoge houten toren.

De raad
Nanno Scheringa (PvdA) vraagt zich af of er ook andere manieren zijn, zoals bijvoorbeeld het hergebruik van materialen als je een gebouw afbreekt. Ook vindt de fractie van de PvdA het belangrijk dat biobased en klimaatneutraal bouwen voor iedereen toegankelijk moet zijn. “Het moet bijvoorbeeld niet duurder zijn dan ‘vervuilend’ bouwen”, zegt Scheringa. Biobased bouwen moet niet leiden tot vertraging in het bouwen”, noemt Scheringa als belangrijke kanttekening. Ook moet er volgens Scheringa naar het grotere geheel worden gekeken. Dus niet alleen naar biobased bouwen, maar ook naar klimaatneutraal bouwen. Ook Leefbaar 3B is voorstander van zoveel mogelijk biobased bouwen met zoveel mogelijk hout en restproducten voor zover dit mogelijk is. De ChristenUnie is principieel enthousiast over biobased bouwen. “Het zuinig omgaan en goed gebruik van materialen is een voorbeeld van goed rentmeesterschap”, zegt Lenneke Maasland. Er ligt ook een opdracht op veel, snel en betaalbaar te bouwen. Misschien weegt het biobased bouwen in de toekomst wel zwaarder als standaard dan het snelle bouwen. De ChristenUnie ziet daarom voor bestaande bouwprojecten geen mogelijkheid om biobased als norm op te leggen. Maar als ontwikkelaars hier al rekening mee kunnen houden, omdat de middelen en kennis beschikbaar zijn, dan kan de ChristenUnie dit allemaal maar toejuichen. Op lange termijn is biobased bouwen van toegevoegde waarde, maar op kort termijn misschien wel een risico. Biobased bouwen moet namelijk geen remmende werking hebben op de huidige bouwplannen. De ChristenUnie is wel terughoudend in het verankeren van biobased bouwen in verschillende documenten. De fractie denkt dat het realistischer is om biobased bouwen mee te nemen in de woonvisie van 2025, zodat er nog genoeg tijd is om het een en ander uit te zoeken omtrent dit onderwerp en beslagen ten ijs te komen als de uitvoering aan de orde komt. WIJ Lansingerland denkt dat er wellicht op lange termijn gestart kan worden met een pilot in samenwerking met 3B Wonen. “Op deze manier kan er goed in kaart worden gebracht waar de pijn, - en knelpunten liggen”, zegt Paul Zantman. Op kort termijn is WIJ Lansingerland geïnteresseerd in de technische en financiële kant van het verhaal. Er moet meer info komen wil de fractie groen licht geven voor een pilot. Arjan van Berkel (D66) benoemt nog de mogelijkheden voor financiering. Er zijn verschillende subsidiemogelijkheden die nauw samenhangen met biobased bouwen. De fractie van de VVD is een voorstander van dit soort innovaties, maar ziet meer voordelen in de huidige manier van bouwen dan wel het gecombineerd biobased bouwen. Er zijn genoeg kansen voor de gemeente, maar de VVD fractie vindt dat dit wel betaalbaar moet zijn. De fractie van de VVD gelooft in de voordelen van biobased bouwen, maar het is voor de fractie nog niet duidelijk wat biobased bouwen voor effect zal hebben op Lansingerland, daarom is de fractie nog wat terughoudend op dit vlak.

Het college
Volgens wethouder Michiel Muis zijn het college en de ambtelijke organisatie al bezig met het onderwerp. “Men is bezig met kennis vergaren omtrent het biobased bouwen. Het college herkent de voordelen, ziet de veranderingen in de bouwsector en wil dit graag stimuleren.” Volgens de wethouder kan dit een positieve impact hebben als dit duurzaam gedaan kan worden. Nu al wordt er gekeken naar de milieu impact van gebruikte materialen. De wethouder geeft aan dat het college zeker niet de bestaande bouwprocessen wil vertragen. Hout wordt vaak genoemd maar het is natuurlijk veel breder dan alleen hout. Het gaat ook over isolatie. De wethouder geeft aan dat het initiatiefvoorstel tijd nodig heeft. “Het belangrijkste is dat we positief zijn en er iets mee willen doen. Hiermee kunnen we vooruit”, zegt Ruijtenberg. De initiatiefnemers van het bespreekstuk komen terug bij de raad met een vervolg op dit onderwerp.